भोवतालाच्या संदर्भांची अवतरणे...

  कभी-कभी खेल में कोई ऐसा उतरता है, जो सिर्फ गेंद और बल्ले के लिए नहीं आता - वह आता है अपने वजूद को साबित करने। बाहर से चमकता हुआ, लेकिन भीतर एक जंग लड़ता हुआ। विराट कोहली - इस नाम में क्रिकेट नहीं, एक तहज़ीब है। एक ऐसा व्यक्तित्व, जिसने समय की धूल में खड़े होकर अपनी छाया खुद बनाई। कोहली को देखना, जैसे मैदान पर कोई रोशनी दौड़ रही हो। वो रन नहीं बनाते थे - वो रन छीनते थे, जैसे हर डॉट बॉल उनका अपमान हो, और हर चौका एक जवाब। वो बल्लेबाज़ नहीं थे - वो प्रतिरोध की शैली थे। उनके स्ट्रोक्स में टेक्स्टबुक की परछाईं नहीं थी, उनमें वो धार थी, जो सिर्फ कच्ची सड़कों पर फिसलने वाले इरादों से बनती है। जहाँ बाकी बल्लेबाज़ स्कोर बोर्ड देखते थे, कोहली बॉलर की आँखें देखते थे। जहाँ औरों को रन चाहिए होते थे, कोहली को खुद को साबित करना होता था - बार-बार, हर बार। कप्तानी को उन्होंने कुर्सी नहीं, कुर्बानी समझा। जब धोनी ने उन्हें टेस्ट की बागडोर दी, तो कोहली ने परंपरा नहीं निभाई, परंपरा तोड़ी। हर खिलाड़ी को मौका मिला अपनी भाषा में खेलने का, लेकिन कोहली ने पूरी टीम को एक ही लहजा सिखाया - हार मानना गुनाह ...

समकाळातील जगण्याचे पेच शब्दात मांडणे मुळातच कठीण आहे. त्यातही कथेसारख्या साहित्य प्रकारात हे पेच मांडताना, प्रस्थापित चौकट मोडूनही आशयघन अभिव्यक्ती दुर्मिळ झाली आहे. म्हणुनच बालाजी सुतारांचा 'दोन शतकांच्या सांध्यावरच्या नोंदी' हा कथासंग्रह मधल्या काळातील ही पोकळी भरून काढणाऱ्या मोजक्या कथासंग्रहांपैकी एक आहे असे म्हणावे लागेल. सांस्कृतिक उदय व विकासासोबत ग्रामीण रचना बदलत गेली व नगरांची निर्मिती झाली. इंग्रजांच्या आगमनाने आणि काळाच्या परिमाणाने आधुनिकीकरणाने नगरात प्रवेश केला त्यातून ग्रामीण व नागर संस्कृतीचा उदय झाला. १९९० नंतरच्या जागतिकीकरणामुळे, तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे दोन संस्कृतीतील हे अंतर कमी झाल्याचा तसेच इंटरनेट क्रांती, सोशल मीडियामुळे नव्या घडामोडींचा केवळ आभास निर्माण झाला. पण याआभासामुळे येणारा बधिरपणा जाणवेनासा झाला. ह्या सगळ्या घुसळणींमधून या दोन शतकांच्या मध्यात केंव्हातरी अर्धनागर संस्कृतीचा उदय होत गेला. याकाळात घडणाऱ्या सगळ्या बदलांचा ल.सा.वि म्हणून या कथासंग्रहाकडे बघता येईल. संग्रहातील सर्वच कथांची मांडणी ही कथेच्या आवश्यकतेनुसार वेगवेगळी आह...

डोळ्यात निराळी भाषा भाषेत उन्हाचे रंग रणरणत्या माळावरती तू कोंबासंगे दंग भेगाळ भुईगत टाचा रापले, सायीचे अंग कैवल्य कवडश्यांमधुनी तव उजळे पांडुर रंग सुधींद्र दि. देशपांडे  |  www.sudhindradeshpande.com Enable Ginger Cannot connect to Ginger Check your internet connection or reload the browser Disable in this text field Edit Edit in Ginger Edit in Ginger × Enable Ginger Cannot connect to Ginger Check your internet connection or reload the browser Disable in this text field Rephrase Rephrase current sentence Edit in Ginger ×

प्रिय बाबा, आज कोजागरी पौर्णिमा, तुझा वाढदिवस म्हणून तुला लिहायला बसलो, खरं तर तुला फोन कॉलच करणार होतो पण, तो काय तुला नेहमीप्रमाणे ऐकायला आला नसता म्हणून हा लेखनप्रपंच. कोजागरीला म्हणायचास "माझा वाढदिवस सगळं लातूर सिलिब्रेट करतं" आणि मग तेला-पाण्याचा हात केसांवरून फिरवून, गदिमा स्टाईल भांग पाडून.. सगळ्यांना पार्टि देण्यासाठी तुझ्या त्या फेमस कचोरी आणि 'ळभे'चं आंबटगोड पाणी बनवायला घ्यायचास..काय प्रचंड टेस्टी असायचं रे ते!! आज भेळ खाताना पहिल्याच घासाला ठसका का लागला कोणास ठाऊक... मी आज असा एकदम एकेरीत बोलतोय म्हणून काही नजरा चपापुन एकमेकांकडे बघत असतील पण तुला त्याचं नक्कीच काही वाटलं नसणार. हो ना!? तसा मित्रच की तू माझा, अगदी तुझी चप्पल माझ्या पायाला येण्याच्याही आधीपासूनचा...एका हातानं बापपणाचं आभाळ तोलून धरतानाच दुसऱ्या आश्वस्त हातानं मला सावरणारा... माझ्या मित्रा, आज तुला लिहायला बसलोय खरा पण काय लिहू? कोणत्या मापानं मोजू उंची तुझी? लौकिक व्यवहाराच्या मापानं तुझी उंची मोजणं म्हणजे तुझ्यावर अन्यायच ठरेल आणि तुझ्या उंचीची अलौकिकाची मापं आणायची कोठून? तु...

मावळत्या जांभ घनांसम तु नित्य सुखाचे देणे, मी कुशीत घेऊन निजतो दु:खाचे प्रेमळ गाणे ! या जगण्याच्या ओढ्याला ‘काहीच नसण्याचे’ पूर तुज दारी बरसत तेंव्हा; बिस्मिल्लाचे वेडे सुर !! घेतल्यास तू चुंबुनी जेंव्हा कवितेच्या ओळी ओल्या... श्वासांतून झरली मुरली; गात्रांतुनी गोपी आल्या !! झाडांतूनी गर्दशी उठली, ती माझीच हिरवी ओळ... हे सरता संपत नाही; ग्रेस...अन, संध्याकाळ...!!   सुधींद्र दि. देशपांडे  |  www.sudhindradeshpande.com Enable Ginger Cannot connect to Ginger Check your internet connection or reload the browser Disable in this text field Edit Edit in Ginger Edit in Ginger ×